Artikel boek ‘Absoluut renovatie’. Uitgeverij 2 voor 5. Verbouwing van een grachtenpand in Amsterdam. Escheriaans labyrint. Gerenoveerde oppervlakte 1000 m 2 Termijn 2 jaar.
Dit project van interieurarchitect Bart van Wijk is een samensmelting van interieurarchitectuur, architectuur en tuinarchitectuur. Dit voormalige bedrijfspand aan de Amsterdamse grachten overspant 5 verdiepingen en had dus heel wat potentieel qua ruimte. Omdat er verschillende bedrijven in gevestigd waren, was het geheel erg gesloten en de verschillende verdiepingen gescheiden van elkaar.
Het statige herenhuis is gelegen aan één van Amsterdams prachtige grachten. De gigantisch grote bewoonbare oppervlakte, verdeeld over een ondergrondse verdieping, het gelijkvloers en drie verdiepingen, liet toe dat er vroeger verschillende bedrijven in gevestigd waren.
Bart van Wijk herinnert zich het pand de eerste keer dat hij er kwam als erg groot, veel kamers, beetje verloederd, weinig sfeer en vrij donker. De omgeving was wel bijzonder mooi en dus ook de zichtlijnen naar buiten.
Ontwerpfase: De belangrijkste verandering die Bart van Wijk moest doorvoeren, was om van dit ‘donkere’ bedrijfspand een mooie, open en lichte gezinswoning te maken. De opdrachtgevers hadden een sterke voorkeur voor een moderne stijl. Een team van professionele mensen werkte hecht samen om deze indrukwekkende verbouwing tot een goed einde te brengen.
Bij de eerste gesprekken met de bouwheer wilde Bart van Wijk enkel het hoogstnoodzakelijke weten. Zo werkt hij altijd. Bijvoorbeeld of er kinderen zijn en of het ontwerp eerder modern dan wel klassiek moest zijn.
Door aan de slag te gaan met weinig informatie probeert Bart van Wijk bij elk nieuw project onbeoordeeld het te renoveren pand te exploreren. vervolgens mocht de bouwheer bijsturen. Zo werden alle beste elementen uit de drie ontwerpen uiteindelijk in een definitief totaalconcept gegoten.
In drie totaal-verschillende plannen liet Bart aan de bouwheer wat de mogelijkheden waren. Dingen waaraan de bouwheer misschien initieel niet had gedacht, zouden op die manier toch een kans krijgen. De drie plannen werden bekeken en besproken. Zo werd bij het ene ontwerp gewerkt met een verdeling van de ruimtes van links naar rechts in het pand. Een ander plan ging dan weer uit van een huis en achterhuis. Hierbij werden de woonfuncties van voor naar achter verdeeld met de keuken helemaal achteraan tegen de tuin.
Wat de klant bij het bekijken van de drie ontwerpen het meest aansprak waren de verschillende perspectieven en zichtlijnen binnen het nieuwe interieur en naar buiten toe. Het koppel hield van het idee om zowel vanuit de leefruimte als vanuit de keuken zicht te hebben op de tuin. Ook het concept van een centrale vide, die enorm veel licht in het interieur brengt en mooie zichten creëerde over de verschillende verdiepingen, sprak hen aan.
Bart van Wijk moest ten slotte in zijn nieuwe ontwerp ook rekening houden met de liefde van de bouwheer nieuwe technische snufjes. De passie van de diens vrouw voor architecturale vormentalen, spannende lijnenspellen, mooie perspectieven en vormen in de juiste proporties was de rede om Bart van Wijk voor dit grootschalig project in te schakelen.
Realisatie: Het pand onderging een fenomenale metamorfose opgebouwd met een staalskelet-constructie. De achtergevel van het oude pand lag vroeger, waar nu het verste keukeneiland staat, werd een stuk aangebouwd. Dit gaf de mogelijkheid om de hele achterkant van het huis in glas op te trekken.
Op een ‘Escheriaanse’ manier worden vides, verlagingen en verhogingen, glazen wanden en bruggen met elkaar verweven tot een spannend labyrint. Muren, vloeren en plafonds werden uitgebroken om een ruimtelijk effect te creëren.
Het pand werd quasi volledig gestript, de woonfuncties herdacht en het geheel opnieuw ingevuld. Horizontale en verticale doorzichten en lijnenspellen vormen een speels geheel en brengen van aan het dak licht tot in elke ruimte op elk van de vijf verdiepingen.
Bart van Wijk wilde in zijn ontwerp af van de traditionele woon-kamer. Hij laat open-geschakelde ruimtes op het gelijkvloers overlopen in zwevende ruimtes op split-levels door gebruik te maken van trapjes en bruggetjes. Toch worden deze ruimtes op die manier van elkaar gescheiden dat er, waar nodig, een zekere intimiteit blijft.
De kelderverdieping bestaat uit een fitnessruimte, waarachter plek zien is het technische besturingselement van de domotica. Achter in de kelderverdieping ligt een speelruimte voor de kinderen die via een trapje onmiddellijk contact staat met het gelijkvloers.
Op het gelijkvloers, net boven de speelruimte, zweeft de tv-hoek op een stalen constructie die net wat hoger ligt dan de keuken. Van hieruit heb je een mooi zicht op de lager liggende tuin, ook door Bart van Wijk ontworpen om de eenheid en stijl van het interieur en exterieur te bewaren.
Vanuit de inkomhal heb je niet meteen zicht over de volledige gelijkvloerse verdieping. Het overzicht wordt immers gebroken door een hoge kastenwand op maat, waarin onzichtbaar door het lijnenspel, de vestiaire en het toilet verborgen zitten.
Waar vroeger de liftschacht zat, zijn nu op elke verdieping glazen platen voorzien. Deze zijn ijzersterk en dus bewandelbaar en vormen een lichtkolom van op de bovenste verdieping in het dak tot in de kelder wat voor enorm veel licht zorgt in de gesloten woning.
De keuken ligt in een centrale vide, waarbij drie losstaande keukenkast-kolommen (met in de achterkanten de televisie, speakers en haard verwerkt) de hoogte inschieten en op de eerste verdieping slaapkamerkasten worden. De verbinding tussen de twee verdiepingen wordt nog eens versterkt door verticale lichtstrips die verwerkt zitten in de kasten. Tussen deze kolomkasten leiden kleine trapjes naar de zwevende tv-hoek.
De ouderlijke slaapkamer grenst op de eerste verdieping aan de vide boven de keuken. De scheiding is niet meer dan een glaswand, die ‘s avonds kan afgesloten worden met een rol gordijn.
Het keukenontwerp van Bart van Wijk is opgebouwd uit twee identieke volumes die in het verlengde van elkaar het oog naar de tuin leiden. Het ene volume doet dienst als kookeiland, het andere als spoeleiland. Een strakke, witte Corian plaat vormt het werkblad en is netjes rond deze volumes geplooid en dient tevens als ‘plint’. De spoelbakken zijn naadloos in dezelfde Corian uitgevoerd. De keuken is krachtig in zijn eenvoud en het lijkt alsof je de keuken zou kunnen optillen en ergens anders zou kunnen neerpoten. Die eenvoud brengt rust in een interieur waar architecturaal zoveel gebeurt.
De kook-module ligt onder de grote vide. Op de kookunits ligt een glazen plaat die, in open toestand, als spat-plaat dient. Een keuken-achterwand is hierdoor niet nodig waardoor het lijkt dat de kook-module tegen de muur geschoven is. Bart van Wijk had de glazen motorkap van een Ferrari als inspiratiebron voor het ontwerp met units van Gaggenau.
Via grote glaspartijen in de vide kijk je in de master bedroom en een tweede zithoek op de eerste verdieping. De master bedroom grenst aan een badkamer, waarvan het concept bestaat uit een spel van volumes en uitsparingen. Zo kreeg het wastafel-meubel een felle gele kleur en heeft het net dezelfde afmetingen als de uitsparing in de kastenwand. Op die manier lijkt het meubel uit deze uitsparing te komen en wordt het meteen een esthetisch verantwoord volume.
Een andere uitsparing in de vloer vormt het bad, dat naast een grote glaspartij met een balkon-tuintje ligt. Een hoge spiegel recht tegenover dit raam creëert ruimte en extra licht in deze badkamer. Achter deze spiegel-kolom, waarin een uitschuif-mechanisme voor de hampeau’s en zepen verborgen zit, is de douche vervaardigd uit polyester.
De materialen in dit pand variëren van zacht en warm tot strak en streng, naargelang het gevoel dat de ruimte moet opwekken. Want dat is volgens Bart van Wijk het allerbelangrijkste in een interieur. Het gevoel dat iets opwekt is belangrijker dan de schoonheid die het uitstraalt. Met andere woorden, de esthetiek van een ruimte is ondergeschikt aan het gevoel dat die ruimte moet opwekken.
Daarom werd in de tv-hoeken, en zitruimtes gekozen een warm kamerbreed tapijt. Dit materiaal verzacht de strenge architecturale lijnen in het interieur en maakt deze ruimtes erg huiselijk. De enige ruimte in het huis, waar hout als materiaal gebruikt is, is het kantoor. Het was dan ook een uitdaging om in de rest van het huis hier en daar een warme sfeer te creëren zonder de zachte uitstraling van hout.
De tweede verdieping omvat twee kinderkamers, een logeerkamer, een wasplaats en een badkamer. Deze badkamer is het centrale element, een soort los huisje waarrond de andere ruimtes opgebouwd zijn waar de kinderen rond kunnen rennen. Bart van Wijk vulde de kinderbadkamer in als een speels, jeugdig huisje en zette deze ruimte daarom in fel glanzend rood. Binnenin creëert een combitie van het groene bad, verlichting met de allures van een sterrenhemel en een glinsterende gietvloer een vrolijke sfeer.
De bovenste verdieping onder het dak werd een multifunctionele ruimte. Daarom liet Bart van Wijk beperkende, vaste meubels achterwege en plaatste hij enkel een grote, gele tafel in het midden. Deze openheid laat ruimte creatieve uitspattingen. Op de vloer zorgt een witte plankenvloer een gezellige en zachte ondergrond. Ideaal om op te spelen of te knutselen.
De trap is een architecturaal hoogstandje geworden, bestaande uit rubber. Dit is een materiaal dat zacht aanvoelt, maar toch hard genoeg is om duurzaam te zijn. Bart van Wijk heeft meer dan dertig trappen ontworpen voordat het gewenste resultaat bereikt was. De trappen hebben nergens trap-leuningen maar zijn wel veilig in gebruik. Het rechtse ‘blok’ herhaald zich omgedraaid, als een Kuip-vorm, aan het linker, hoger gelegen gedeelde terug en dit herhaald zich over de verdiepingen wat voor een rustig beeld zorgt.
Ook het kleurgebruik in dit interieur was tekenend het eindresultaat. Door lichte grijze en witte kleurschakeringen te combineren met matte en hoogglans oppervlakken, creëerde Bart van Wijk een sfeer van frisheid, creativiteit, ruimtelijk en bescheidenheid. Een aantal felle kleuren zorgen dan weer wat pit in het geheel en wekken telkens net die sfeer op die de ruimte nodig heeft. Ook creëert het gebruik van dezelfde kleuren op de verschillende verdiepingen eenheid in het geheel. Zo vinden we de felle, gele kleur terug in het zitbankje in de keuken, op het lavabomeubel in de master badkamer en op de grote tafel in de multifunctionele ruimte onder het dak.
Ten slotte is het verlichtingverhaal een factor die het architecturale concept aanvult en onderstreept. Zo kunnen de eerste twee verdiepingen zowel direct als totaal indirect verlicht worden. Het domotica systeem laat toe dat verschillende sferen door één simpele toets kunnen gecreëerd worden. Verder zijn LED-strips in het meubilair verwerkt, waardoor hoogtegevoel en eenheid in het concept versterkt worden. Spots en licht-armaturen zijn in dit interieur niet gepositioneerd om bijvoorbeeld schilderijen op te lichten maar vormen een onderdeel van de architectuur.